سازه هایی که انگار از فیلم های علمی تخیلی بیرون آمده اند: ساختمان های سنگی صنعتی فیلم «بلید رانر» یا شاید سازه های مخروطی مریخی ها در «جنگ دنیاها». اما در واقعیت، این برج های عظیم الجثه در آسمان شهر دهلی در هند ظاهر شده و با اهدافی بشردوستانه و مثبت مورد استفاده قرار خواهند گرفت. پروژه موسوم به «پروژه دود» (The Smog Project) که توسط شرکت طراحی و معماری Znera Space در دوبی طراحی شده یک پروپوزال جاه طلبانه و آینده نگرانه برای تمیز کردن هوای یکی از آلوده ترین شهرهای جهان است.
مردم ساکن شهر دهلی در خط مقدم بحران دود و آلودگی هوا قرار دارند. در طول یکی از بدترین روزهای اواخر سال ۲۰۱۷، از لحاظ آلودگی، کیفیت هوا در این شهر چنان پایین آمد که نفس کشیدن در هوای شهر برابر با کشیدن ۴۴ نخ سیگار در روز بود.
داده های سازمان بهداشت جهانی نشان می داد که شهر دهلی در صدر ۲۰ شهر آلوده جهان در زمینه ذرات معلق کوچکتر از ۰٫۰۰۲۵ میلی متر قرار دارد که ریزترین و خطرناک ترین ذرات معلق از لحاظ آسیبی که به انسان وارد می کنند هستند.
در سراسر جهان، نگرانی های ناشی از آسیب های آلودگی هوا برای سلامت عمومی افزایش یافته است. بر اساس آمارهای رسمی و مطالعات انجام گرفته اخیر، در سال ۲۰۱۶، آلودگی هوا باعث مرگ بیش از ۴٫۲ میلیون نفر شده، با ۳٫۲ میلیون مورد سالانه جدید ابتلا به دیابت در ارتباط بوده و می تواند توانایی های شناختی افراد را به شدت تحت تاثیر منفی خود قرار دهد.
«پروژه دود» یکی از بهترین طرح های معماری در فستیوال معماری جهانی ۲۰۱۸ بوده است. هوای شهر دهلی چنان آلوده است که بسیاری آن را به «اتاق گاز» تشبیه کرده اند که این موضوع از وخامت سلامت هوا در این کلان شهر خبر می دهد.
مهار کردن ذراتی که باعث آلودگی هوای شهر دهلی می شوند- سوزاندن زیست توده ها و زباله ها، آلودگی های صنعتی و دود حاصل از وسایل نقلیه و دیگر عوامل- فرآیند بسیار کندی است که به ثمر نشستن آن می تواند سال ها به طول بینجامد. با توجه به پیش بینی افزایش رشد اقتصادی هند در سال های آینده، بر میزان آلودگی هوا در این شهر نیز افزوده خواهد شد: پیش بینی می شود که خرید خودرو شخصی در هند تا سال ۲۰۴۰ به مقدار قابل توجه ۷۷۵ درصد افزایش یابد و هر ساله از نقش سیستم حمل و نقل عمومی در رفت و آمدهای شهروندان هندی کاسته می شود.
«پروژه دود» شامل ستون های مخروطی غول پیکری به ارتفاع ۳۲۸ فوت (تقریباً ۱۰۰ متر) هستند که در واقع فیلترهایی برای تصفیه هوای آلوده شهر دهلی خواهند بود. هر کدام از این فیلترهای مخروطی می توانند بیش از ۳۵۳ میلیون فوت مکعب هوای تمیز در روز تولید کنند که برای تامین هوای سالم در منطقه ای به مساحت ۱۰۰ هکتار کافی است.
سیستم مکشی که در پایه این ستون های مخروطی کار گذاشته شده، هوای آلوده را به درون خود کشیده و پس از گذراندن این هوا از ۵ فیلتر مختلف- از جمله فیلتر کربنی فعال شده ذغالی، ژنراتورهای یون منفی و پلاسمای شارژ شده الکترواستاتیکی- ذرات معلق آن به دام افتاده و هوای سالم و پاکیزه خارج می شود. این هوای سالم به سمت بالای برج پمپاژ شده، جایی که از طریق یک فیلتر فوتو کاتالیست از میکروب ها و ویروس ها استریلیزه شده و در نهایت در هوا آزاد خواهد شد.
نیروی لازم برای این برج ها با استفاده از سلول های هیدروژنی خورشیدی تامین خواهد شد که در شبکه ای ۶ ضلعی بین واحدها قرار خواهند گرفت. علاوه بر تامین هوای تمیز و سالم، از ذرات کربن بدست آمده ناشی از سیستم فیلترینگ می توان در ساخت گرافن، بتن، کودهای شیمیایی، تولید جوهر و تقطیر آب استفاده کرد. علاوه بر هند، می توان از این تکنولوژی جدید در شهرهای امارات متحده عربی که همواره با طوفان شن و گرد و خاک مواجه بوده اند نیز استفاده کرد.
البته این تنها سیستم فیلترینگ هوای شهری در مقیاسی بزرگ نیست زیرا یک شرکت طراحی معماری آلمانی نیز سیستم مشابهی را در سال ۲۰۱۶ در پکن ساخت که با طول بیش از ۷ متری خود می توانست روزانه ۲۵ میلیون فوت مکعب هوای سالم تولید کند. البته هنوز برای تحقق «پروژه دود» زود است و نمونه های کاربردی اولیه که قابلیت نصب شدن در شهرها را داشته باشند در ۲ تا ۳ سال آینده به بازار خواهند آمد.
نوشته «پروژه دود»: فیلترهایی غولپیکر در شهر دهلی نو برای مقابله با آلودگی هوا اولین بار در روزیاتو پدیدار شد.