13 آذرماه سال گذشته بود که یک خبر مهم، دنیای PC Gaming را تکان داد؛ شرکت Epic Games که با موفقیت بازی Fortnite سرمایه کلانی را بدست آورده است، با افتتاح فروشگاهی رسما وارد رقابت با Steam می‌شود. Epic برای نشان دادن تمایز خود اعلام کرد که سیاست 88:12 را در پیش می‌گیرد، یعنی تنها 12 درصد از سود فروش بازی‌ها را برای خود دریافت می‌کند که در مقابل سود 25 تا 30 درصدی استیم رقم بسیار خوبی است.
اما چیزی نگذشت که مشخص شد یکی از سیاست‌های مهم اپیک برای کنار زدن "وَلو" و فروشگاه استیم، قرارداد انحصاری سازی بازی‌ها است و به دنبال این قراردادها بسیار از بازی‌های مطرح نظیر Metro Exodus و The Division 2 به انحصار فروشگاه "اپیک" در آمدند.
با این حال، دو برداشت کلی از رقابت بین "ولو" و "اپیک" وجود دارد.
برداشت نخست این است که شرکت ولو تمام پول و قدرت بازار PC را در اختیار دارد و همین امر موجب گشته که این شرکت دیگر به مانند گذشته چندان مشتری مدار نباشد و رابطه‌اش از دید مالی با بازی‌سازان نیز کماکان مثل سابق باقی مانده و هیچ مزیت و چهارچوب مالی بهتری را برای آنها فراهم نکرده است. بدین ترتیب ورود یک رقیب می‌تواند ولو را به تکاپو بیاندازد تا مقداری در سیاست‌های خود تجدیدنظر کند.
برداشت دوم این است که PC Gaming یک بازار بزرگ است و تمایز آن با بازار کنسول‌ها و فرهنگ کنسول‌ها، در نداشتن محدودیت می‌باشد؛ انحصاری کردن بازی‌های ترد پارتی PC توسط Epic Games عملا این بازار را تبدیل به بازاری جزیره‌ای می‌کند که هر شرکت کنترل یک جزیره را در اختیار دارد و عملا گیمرها توانایی لذت بردن از تمامی محتوا را از دست خواهند داد.
اما برداشت شما در مورد رقابت Epic و Valve چیست؟ کدام یک مسیر درست را پیش گرفته‌اند؟ پیروز نهایی کدام شرکت است؟ و شاید هم بهتر است بگوییم آیا این نبرد اصلا پیروزی خواهد داشت؟
بیایید نگاهی بیاندازیم به دیدگاه پنج نفر نفر از نویسندگان پی‌سی گیمر پردیس‌گیم در مورد رقابت داغ "وَلو" و "اپیک"
برداشت اول: پرهام اقاخانی؛ اپیک گیمز بیشتر نقش یک دیکتاتور را ایفا می‌کند تا رقیبی شرافتمند!
از نظر من، استور اپیک می‌توانست تفاوتی ایجاد کند. ولی اکنون به خاطر سیاست‌های افتضاح مسئولان اپیک، بیشتر به یک دیکتاتور شبیه شده تا رقیبی شرافتمند! دلیل این امر هم این است که استور اپیک نه با استفاده از ویژگی‌های جذاب، بلکه با زور و تهدید اقدام به جذب مشتری کرده است. در شرایطی که GOG کاربران را با امکان دانلود بکاپ‌های بدون DRM به سمت خودش می‌کشد، استیم یک جامعه اجتماعی بزرگ و ویژگی‌هایی همچون Workshop و مارکت را ارائه می‌دهد و UPlay در ازای دریافت هر اچیومنت، مقداری Token برای آزاد کردن ویژگی‌های جدید در بازی‌هایش می‌دهد، استور اپیک بازی‌ها را انحصاری کرده و حتی اجازه‌ی فروش آنها را به منابعی مثل هامبل باندل یا Green Man Gaming هم نمی‌دهد و به عبارتی، می‌گوید یا بازی را از ما بخر یا آن قدر در انتظار بمان تا جلوی پایت علف سبز شود!
ممکن است یک سری هم بگویند که اپیک می‌تواند درست مثل Valve و EA به انحصاری کردن بازی‌هایش بپردازد. ولی مسئله اینجاست که نه تنها 99 درصد از بازی‌های انحصاری اپیک، ترد پارتی هستند و نه فرست پارتی یا سکند پارتی، بلکه هدف از انحصاری کردن آنها ایجاد رقابت کاذب است و نه به نفع مخاطب رفتار کردن! انحصاری شدن Half-Life و Counter Strike نه تنها به خاطر این بود که آنها توسط خود Valve توسعه یافته بودند، بلکه همچنین برای این بود که عملیات پچ کردن و آپدیت شدن آنها با سهولت بیشتری امکان پذیرد. در نتیجه برای آپدیت کردن یک بازی دیگر لازم نبود خودتان را شرحه شرحه کنید.
با این حساب، اگر اپیک بخواهد به روش‌ها و سیاست‌های غلط فعلی‌اش ادامه دهد و سازندگان نیز با نادیده گرفتن نظرات طرفداران و جامعه‌ی بازیکنانشان، از آنها حمایت کنند، مطمئنا آینده‌ی روشنی در انتظار PC Gaming نخواهد بود و چه بسا شاید شاهد وقوع دومین Video Game Crash باشیم.
برداشت دوم: شهاب زارعی؛ سیاست‌های اپیک گیمز باعث قربانی شدن گیمرها برای جلب رضایت ناشران شده است
سیاست اپیک گیمز برای غلبه بر فروشگاه پر نفوذ استیم، جذب ناشران بزرگ و شناخته شده است و به این منظور تابحال از دو روش استفاده کرده است. اول اینکه فروشگاه اپیک گیمز تنها ۱۲ درصد از سهم فروش بازی‌ها را دریافت می‌کند که در مقایسه با سهم ۲۵ تا ۳۰ درصدی استیم، پیشنهاد وسوسه انگیزتری است. علاوه بر این، اپیک گیمز با استفاده از قدرت مالی خود قراردادهای متعددی برای انتشار اختصاصی بازی‌های محبوب بسته است. این سیاست‌ها به نفع ناشران و سازندگان بازی‌هاست ولی نتایج متفاوتی برای کاربران دارد. برای مثال، اخیراً فروشگاه جی‌اوجی مجبور به لغو کردن بسته‌ی قیمت عادلانه خود شد تا بتواند سهم بیشتری به ناشران خود بدهد و توانایی رقابت با اپیک گیمز را داشته باشد. این بسته برنامه‌ای بود که قصد جبران کردن تفاوت قیمت بازی‌ها در ریجن‌های مختلف را داشت، بطوری که اگر کسی یک بازی ۴۰ دلاری را به یورو خریداری می‌کرد، ۵ دلار برای جبران تفاوت ارزش یورو و دلار به حساب جی‌اوجی او واریز می‌شد. بعید نیست که در آینده سرویس‌های دیگری که جهت رضایت مشتری راه اندازی شده‌اند نیز برای جلب رضایت ناشران قربانی شوند.
فروشگاه اپیک گیمز از نظر رابط کاربری و پشتیبانی خیلی از استیم ضعیف‌تر عمل کرده است. این فروشگاه هنوز از ویژگی‌های مهمی مانند صفحه‌های مخصوص نقد و گفتگو یا قابلیت جست‌وجو بی بهره است. با اینکه این فروشگاه اعلام کرده ویژگی‌های بیشتری در آینده اضافه خواهد کرد، کیفیت و روش پیاده سازی‌ها آنها مسئله‌ی دیگری است. برای مثال، اپیک گیمز پس از درخواست‌های زیاد مشتریان خود سیاستی به ظاهر مشابه سیاست استیم در رابطه با ریفاند بازی‌ها اتخاذ کرد که در عمل غیرقابل اطمینان‌تر از آب درآمده است. سیستم ریفاند اپیک گیمز مانند استیم اتوماتیک نیست و در برخی موارد با درخواست ریفاند مشتریانی که از شرایط ریفاند برخوردار بودند موافقت نشده. امنیت این فروشگاه نیز جای سؤال دارد. حتی پیش از شروع کار فروشگاه بازی اپیک گیمز، گزارش‌های زیادی مبنی بر اکانت‌های هک شده و دزدیده شده‌ی بازیکنان Fortnite منتشر شد. در بسیاری از این موارد، عملکرد ضعیف پشتیبانی اپیک گیمز منجر به از دست رفتن این اکانت‌ها شده‌است. این روند پس از راه اندازی فروشگاه بازی اپیک گیمز نیز ادامه داشته و در جدیدترین این موارد معلوم شد این فروشگاه بدون اجازه به اطلاعات خصوصی کاربران استیم دسترسی داشته است. تمامی این موارد ثابت می‌کنند که پیروز نبرد بین فروشگاه بازی اپیک گیمز و استیم، بیشتر ناشران باشند تا مصرف کنندگان. در بدترین حالت، ممکن است با کاهش کیفیت خدمات فروشگاه‌های دیجیتالی، مصرف کنندگان بیشتری به دانلود غیرقانونی بازی‌های رایانه‌ای روی بیاورند و در نتیجه ناشران بزرگ بار دیگر از انتشار بازی‌های خود روی رایانه‌های شخصی پرهیز کنند.
برداشت سوم: علیرضا محزون؛ اپیک گیمز باید گیمرها را قانع کند که در کنار استیم از اپیک گیم استور هم استفاده کنند
انحصاری شدن بازی‌ها بر روی پلتفرم‌های مختلف اجرای بازی، گیمرها را وادار می‌کند تا همه‌ی این پلتفرم‌ها را بر روی سیستم خود داشته باشند و این دقیقا چیزی است که اکثر گیمرها از آن متنفرند. اما دلیل این تنفر چیست؟ وقتی شما نیازی ندارید برخلاف کنسول‌ها برای این پلتفرم‌های متعدد پولی بپردازید بنابراین داشتن همه‌ی آنها چه ایرادی دارد؟ جواب گیمرهای PC برای این سوال ساده است: وقتی استیم در تمامی زمینه‌ها بهترین کیفیت را ارائه می‌دهد چه لزومی دارد که یک پلتفرم دیگر با امکانات بسیار کمتر را بر روی سیستم خود داشته باشم. همین استدلال باعث می‌شود که آنها حتی از تجربه‌ی بازی‌های خیلی خوب بر روی پلتفرم‌های دیگر به غیر از استیم به راحتی چشم‌پوشی کنند. فروشگاه Epic Games نیز دقیقا با همین سد بزرگ روبه‌روست؛ اما این فروشگاه که گویا در رقابت با استیم کاملا جدی است دو ترفند برای حل این مشکل و جذب گیمرها پیدا کرده است. اولین ترفند بدون شک وجود بازی پرطرفدار Fortnite با میلیون‌ها گیمر فعال بر روی Epic Games است. این بدین معنی است که هم اکنون قشر وسیعی از گیمرها برای تجربه‌ی Fortnite، این پلتفرم را بر روی کامپیوتر خود دارند. همین گیمرها شاید بتوانند به خریداران بازی‌های انحصاری تبدیل شوند. اما دومین ترفند بازی‌های رایگانی هستند که به صورت منظم بر روی این فروشگاه قرار می‌گیرند و بدون شک می‌توانند هر گیمری را به نصب و استفاده از پلتفرم Epic ترغیب کنند.
بحث انحصار بازی‌های PC بر روی فروشگاه‌های مختلف شاید امر چندان جدیدی نباشد اما قطعا با ورود Epic Games به میدان وارد فاز جدیدی شده است. اگر Epic بتواند امکانات بیشتری به پلتفرم خود اضافه کند و همچنین عرضه‌ی بازی‌های رایگان را افزایش دهد شاید در آینده‌ای نچندان دور داشتن هر دو پلتفرم Epic Games و Steam برای گیمرهای PC به امری ضروری تبدیل گردد.
برداشت چهارم: سینا ربیعی؛ اپیک گیمز در محاسبات خود یک قشر مهم را فراموش کرده است، یعنی گیمرها
اصولا گیمرها کمتر از آن چیزی که تصور می‌شود، بر روی پلتفرم و بستر بازی خود تعصب دارند، نگاهی به افول شدید PC Gaming در دهه گذشته و یا سوق داده شدن بخش بزرگی از فن بیس PS2 به سمت پلتفرم‌های رقیب، نشان می‌دهد که گیمرها دنبال جایی هستند که بدون دردسر و هزینه، بازی‌های خود را تجربه کنند. با این حال چیزی که از اخبار Epic Game Store بر می‌آید، بیش از همه تلاش برای جلب رضایت ناشران و بازی‌سازان است تا ارائه ویژگی‌های مثبت به گیمرها.
اپیک گیمز کار خود را با شعار 88:12 آغاز کرد که قطعا یک ویژگی مثبت در قیاس با استیم است و از بازی‌های مطرح رایگان شده در این استور هم نمی‌توان چشم‌پوشی کرد، اما به جز این دو سیاست، تقریبا تمامی اخبار و حواشی پیرامون این فروشگاه بیشتر شبیه به جنگ قدرت با استیم بوده است تا تلاش فروتنانه برای خدمت به گیمرها. اپیک گیمز شاید تلاش کند که بازی‌سازان را از چنگال Valve جدا کند و به گیمرها قدرت انتخاب دهد، اما در عمل برای این سیاست‌های خود از راه پول و زور و انحصاری‌سازی عمل می‌کند تا ارائه ایده‌های خلاقانه؛ اپیک گیمز حتی فقط با استیم نیز مشکل ندارد و اجازه عرضه بازی‌ها در بسیاری از فروشگاه‌های جانبی که کاملا مشتری‌مدار هستند را نیز نمی‌دهد. در این این شرایط، باید بشدت نسبت به آینده‌ی بازار بزرگ و بشدت منعطف و مشتری‌مدار PC نگران بود.
برداشت پنجم: محمد مجیدزاده؛ انحصاری سازی موجب سرمایه گذاری بیشتر بر روی بازی‌ها و ارتقای کیفیت محصولات خواهد شد
در مورد رقابت بین استیم و دیگر پلتفرم‌های فروش دیجیتالی بازی‌های PC و به طور کلی رقابت بین دو یا چند فروشنده، مسلما برنده نهایی خریداران خواهند بود چرا که مصرف کننده، همیشه به دنبال مقرون به صرفه ترین راه تهیه کالای مورد نیاز خود و همچنین بهترین پشتیبانی خواهد بود. بنابراین، هنگامی که بحث رقابت میان فروشندگان پیش می‌آید، رقبا همواره سعی خواهند کرد تا بهترین خدمات و بهترین قیمت را به خریدار خود ارائه دهند و بدین وسیله برنده بودن خود در رقابت را تضمین نمایند. اما اینکه بوجود آمدن فروشگاه‌های جدید و عرضه انحصاری عناوین فقط بر روی برخی فروشگاه‌ها منجر به گسترش انحصاری سازی بر روی PC می‌شود یا خیر، به نظر من بستگی به عنوان عرضه شده دارد.
همانگونه که واضح است، Blizzard بیش از یک دهه است که توانسته انحصار محصولات خود را بر روی Battle.net بدون هیچ مشکلی حفظ کند که دلیل آن بدون شک، کیفیت بالای عناوین عرضه شده به وسیله این شرکت است. همچنین چندسالی نیز هست که عناوین ساخته شده توسط EA فقط بر روی Origin عرضه می‌شوند و به نظر نمی‌رسد که Origin حتی اندکی ناموفق بوده باشد. موفقیت Epic، Discord و یا هر فروشگاه دیگری، تنها موقعی تضمین خواهد شد که محصول ارائه شده به وسیله آنها، آنقدر قوی باشد که بتواند فروش قابل قبول خود را داشته باشد. همه اینها، به این معناست که انحصاری سازی در نهایت موجب بهبود قابل توجه کیفیت محصولات موجود در بازار خواهد شد. همچنین نباید فراموش کرد که معادل انحصاری سازی، سه طرف دارد: 1-سازنده، 2-فروشگاه و 3-خریدار.
بنابراین، مسلما سازندگان، سود کسب شده شان را قبل از انحصاری سازی محصول مورد نظرشان بر روی یک فروشگاه در نظر خواهند گرفت؛ مثال بارز این مساله، عرضه متفاوت دو عنوان از یک شرکت، بر روی دو پلتفرم متفاوت است: FarCry New Dawn بر روی استیم و The Division 2. در واقع، یوبیسافت با انجام این کار، حل مساله پیش رو را برای ما آسان کرد. فروش‌ها نشان داد که استیم همچنان به عنوان بستر برتر فروش عمل می‌کند؛ عملکرد دراز مدت Division 2 در فروش نیز مشخص خواهد کرد که آیا می‌توان به Epic و یا به طور کلی هر فروشگاه جدیدی امید داشت یا نه.
در انتها به سوالات ابتدای مقاله باز می‌گردیم، برداشت شما در مورد رقابت Epic و Valve چیست؟ کدام یک مسیر درست را پیش گرفته‌اند؟ پیروز نهایی کدام شرکت است؟ و شاید هم بهتر است بگوییم آیا این نبرد اصلا پیروزی خواهد داشت؟